A noh nata daihti pahnopasia khao va na, kô 2009 a châpa ta deikua ei pahno, he School lia kiah hra awpa ta Admission ei la hra; kô 14 tlai a vaw sie ha bâ tahna a châ. Middle School eima kiah bâ hra awpa vâta eima thathyu kaw nota chi hihuna (Nervous) eima hnei. Primary school tawhta Middle School eima kiah pathao nota ziza khaw pachâ pakhua tyh na ta 'College' kiah ha bâ tluta na eima hmô pata ei pahno.
Primary School liata eima Uniform liata y beih leipa Pheiky vyhpa a ky ha bâ hra pi, Necktie a ao ha bâ hra pi, Kamis râhpa chai eima hnaopazy kha Primary school liata eima tao beih leipa hmo eima tao pathao ha bâ hrapa vâta a sâh kaw bâ hrapa hawhta a pahno na a y - a ziza ei feel thei hlâh chy.
Khôpai Middle School he manôh hluhpi chyhsa pitlohpa ta a vaw papua ha bâ hra. Pachutuhpa thina lytlâh miah a khôsai hapa zy, a pension hapa zy nata atanoh taihta tiama kawpa ta a pachu hnolopazy chhao ama tiamana nata hriapasana vâta zahna samaw ei lukhu pahluh pata ama phei thaby lia ei bôh heih.
Kô thôh chhôhta he School liata daihti ei vaw hmâh chhôhta, ei hmo hmôpa nata a tyhpazy su nata daihti y sala miakha-miakha ta thiah-thâ awpa eina byuh kaw nota su nata daihtizy a hluh leipa vâta thokha deita ei vaw palahsa aw.
1. MARA REIH PACHUTUHPA
Mara reih miah a pachutuhpa Sir B. Hulai 'L' kha lôh lia a vaw thieh heih tyh. A subject kha pahnie kawpa ta miah a pachupa mawh la kyh nanopa, a tiamana nata a khopahâh kaw tyh na khaw - my a ru. Exam daihti liata Question a tao thaizie zy khaw atanoh taihta eima rei ngâthlâh chy. Pachutuh nônaipa Sir B Hulai he kô thôh chhôh he School liata ei kia chhôh miah a rapa, a hiehâpa nata miah a pazeipa pahno beih va na, reikah naipa ta miah a chhorei tyh. Mara reih roh dâh nata rei dâh na pathaisatuhpa he pasâhsa na ta, a moh cha 'REITHAIPA TA Y MAWH SY!'
2. STUDENT NAHZY ÔPA
Pachâ heih tyh na ta atanoh taihta hi anano ei tah thlâh chy. S. Dakhu 'L' khaw he School liata a kiahpa manôh hluh via syulyupa ta Ôpa ( Ei pa tahna) tahpa ta eima aw thlyu na. Ano he Peon a châ tarawpa ta School liata rairuna eima tyh châhta tlyma, eima tlâh lei zia lei châhta eima chho tyhpa a châ. Hawti nahzy Dawhty nata Paw a châ tah lei thei va na. Saw hawhta miah chhorei ta, a mawrei kawta 'eima ngaina' chyupa ta ei pahno.
School hmobao he a ody eih hmo hawhta koki ta, a hrialâhpa Pachutuhpa nahzy chhao School liata ama hmo peimawh ama tlua châhta 'Asia Paw..." tlâh ama tah tyh ta na ei pahno. Rônahna râh lâ sie ha hrasala a hniehnô deikua lei beih khao aw vei.
3. PACHUTUHPAZY PHAHNAI AMA NGIAH
Kha hlâta Mizo Medium a châ tyhpa kha English Medium lâta ama vaw thla tawhta cha Pachutuh thokhazy rairuna ama vaw tyh pathao - pachuna ky liata. Ama thlakha hlao tawhta a thyu pakhy chyupa ta khihchhôh liata châ a thai viapazy ama 'hire' cha maw! Heta teacher ama 'hire' tawhta chhao pakha hmahta school kiah lei ta 'absent' a chhuahpa ama y beihpa ta chhao pahno va na. Sir K. Sedo Mizo subject miah a pachuna dâh zy pha dâh khaw my ru ei tah; London vâ hlei ma pi. A theina zydua papuapa ta a rei paro kawpa ta miah a explain-pazy mothlawh lia a lâ thlah chy.
4. HROZIE NÔCHÂ MIAH AMA PACHU
Thaina nata pahnona miah ama pie awpa he Pachutuhpa maophaona a châ. He School pachutuhpazy deikua ama maophaona hleikhô ta hrozie nôchâ taih miah ama pachu. A pakhyna kyh liata zy, uthei viapa zahna chôchâh liata zy, nô & paw zahna awpa peimawhziezy etc. Atanoh taihta keima tlai chhao heta ei hrokhei cha maw!
5. MATHS
Govt Middle School, Khôpai puapa Maths a thai lei kawpa na pahno mâh ma? Kei la pahno mâh va na. Ama vaw y tlamaw hapa chhaota ku paro thlie khi deita a châ nahta ei pangiasa. He vâ chhao a châ ngyu vei, khihhrozy ta "Tipa chavah ngasa lu a nie tyhpa châ ha eita...." miah ama tah tyhna chhâpa hih. Kha hlâta nata atanoh taihta Mathe pachutuhpazy saih u, nama tiamana nata phahnai ngiana vâta nama rônah cha tah pita, eima cha palaikhei ngaita kaw tyh.
6. DELHI SCHOOL EI TÂH TYH
Khihhro mozy ama nahkhao nata mohkhao rie a vaw cha hu chy ei sala, Govt Middle School Khôpai hi Delhi School ei tah tyh cha maw. Nama yru châhta va ngipathli hria tua rai u, Arvind Kejriwal Sawkha Delhi khu a thâtihzy nama pahno khiahtala "Eh! Ado sy" nama tah thlyu hra na ta ei pangiasa.
Ama pachuna dâh zudua hlâta School ama siekheina dáh nata mohhôhna dâh ( Management & Adminstration) heta School chhiepa châ vei tahpa apalâhsa kawpa ta ei pahno. Delhi Deputy Chief Minister nata Education Minister Manish Sisodia châbu "Shiksha : My Experiment as An Education Minister" liata Delhi School ama siekheina dâh nahta alyu ei tah kaw tyh hnaita 'Delhi School ' ei tah tyhna chhâpa a châ.
He kyh liana Headmaster Sir B. Vamo reithaitlâh a châ tah lei thei va na. A teaching mawh la kyh nanopa, Administration lia na na hela Mara râh Department zydua heta na he châ khai sala, he hlâta kyh toti lia hmah eima sie via thlyu nahta ei pangiasa. Biehneina zydua a staff nah ku lia so khai ta, ano ta a vaw monitor dâh zydua heta administration a pahnia (Smooth) lei thei vei. Ama hria paraona nata hluh viapa kho dâh (Collective leadership) riahpha kawpa ta ama sie lyma dâh he a 'bon' ei tah kaw tyh.
Hârâ kawpa ta Khôpai Middle School he a vaw dua hrasala, kha hlâta nata atanoh taihta pachutuhpa nahzy vâta atanoh deikua manôh hluhpi Degree a sâh kawpa nata sawhkha rai ama vaw hnei hâ bâ ei. He school he zakhei leipa pita "Khôpai Middle School" puapa na ei châ tahpa he London School tawhta a puapa hmiakô lia chhao a reisi hlei leipa ta ei rei lyma thlyu nahta ei pangiasa.
Kô 50-na Golden Jubilee miah a tlôkheituhpa eima Khazohpa hnohta lyna bie rei pita, he school liata a vaw pachutuhpazy, chuhaipazy nata a vaw chu hapazy chhao Abeipa ta hnatlâhna byhnâ cha pie chyu mawh ei sy!
No comments:
Post a Comment